Tuż ponad miejscowością Janowice Wielkie góruje Zamek Bolczów. Z punktu widokowego umieszczonego na wieży zamku możemy podziwiać nie tylko malowniczą dolinę rzeki Bóbr wraz w tle majaczącymi Górami Kaczawskimi, ale dwa charakterystyczny szczyty gór Sokolich: górę Sokolik oraz Krzyżna, a gdy przeniesiemy swój wzrok na południe, naszym oczom ukaże się perła Suderów, czyli masyw Karkonoszy.
Legenda zamka Bolczów
Jak każdy zamek, tak i zamek Bolczów ma swoją legendą założycielską. Jego powstanie wiąże się z mityczną postacią pasterza Jano. Wiódł on spokojne życie pasterza pod Miedzianą Górą (Miedzianka) dopóki jednak w okolicach nie pojawili się niemieccy gwarkowie. Z niemieckimi osadnikami jednak Jano w żaden sposób nie mógł się dogadać, przeciwnie, w coraz to większe awantury z ich udziałem się wdawał, ci bowiem poczęli orać zajmowane przez Jana łąki, każąc wynieść się w góry pasterzowi. Jedna z takich awantur doprowadziła go nawet za kraty, oto bowiem gołymi rękoma Jano ubił trzech gwarków na raz. Został pojmany przez hetmana gwareckiego i osadzony w zamku na Brzeźniaku nieopodal Kowar. Z niewoli Jano uwolnił się sam, wyłamując własnoręcznie kraty. Taki był z niego osiłek. Po tym zdarzeniu kowarski hetman wydał swoisty list gończy na pasterza, ten jednak zaszył się i słuch po nim zaginął. Od tego czasu zaczęli ginąć Niemcy, szczególnie ci, którzy źle życzyli Polakom tu mieszkającym. Znakiem rozpoznawczym nieznanego oprawcy były specjalne bełty do kuszy pokryte srebrem.
Minął jakiś czas, a w Jeleniej Górze odbył się turniej, który zorganizował książę Świdnicki – Bolko. Z całego Dolnego Śląska ściągały zastępy łuczników i kuszników (wśród nich słynny Rudak z Czarnego czy sokolnik kasztelana – Rotek) zwabieni wysokimi nagrodami. Punktem kulminacyjnym turnieju były zawody kurkowe, żaden jednak z uczestników nie mógł sobie poradzić z zadaniem. W tym momencie pojawił się nieznajomy brodacz, który poprosił o wzięcie udziału w zawodach. Pozwolono mu na to. Z miejsca ujął widownię, jak i samego księcia tym, że potężną kuszę uzbrajał bez użycia korby. Brodacz nie tylko trafił w mechanicznego kurka, ale trafił również w gołębia na dachu, a potem… w głowę wróbla. Olśniony książę wnet zainteresował się niebywałym łucznikiem. Okazało się, że zwą go Janem i pochodzi z tych ziem. Książę odgadłszy, że jest to ów tajemniczy „srebrny kusznik”, postanowił mianować go rycerzem i zezwolić mu na to, by wybudował swój kasztel i czuwał nad porządkiem tych ziem. Niewiele potem Jano wybudował zamek Boliczów, bo tak sam siebie przezwał, a wioskę u stóp zamku nazwał Janowicami. W jego herbie zaś pojawiły się trzy srebrne bełty.
Trochę o historii
Tyle legenda. Historycy domniemają, że zamek powstać mógł już w XII wieku, ale pierwsze wzmianki notuje się na XIV wiek, zamek miał stanowić gród broniący zarówno szlaków handlowych, jak i pobliskich kopalń. Prawdopodobnym właścicielem miał być Clericus Bolcze – burgrabia zamku Sokolec i właściciel kopalni miedzi. Zamek został zbudowany na skałach – pierwsze mury spajały dwie masywne skały, tworząc w ten sposób dziedziniec. Gród powoli rozwijał się. W 1433 roku jednak zamek został spalony z rąk świdnickich mieszczan na polecenie wrocławskiego biskupa. Właściciele zamku bowiem nie stronili od bandytyzmu i napadali na kupców. Zamek po odbudowaniu wielokrotnie był sprzedawany i przebudowywany. Jego koniec jednak nastał w 1645 roku, gdy zamek spalili Szwedzi. Od tego czasu nie doczekał się generalnego remontu i powoli niszczał. W 1845 częściowo zabezpieczono zamek, przez co stał się jedną z atrakcji turystycznych tych ziem.
Dzisiaj zamek stanowi ruinę, ale ruinę, którą warto odwiedzić, gdyż zachował się tu klimat średniowiecznego zamczyska, a z góry rozpościera się wspaniały widok na Kotlinę Jeleniogórską. Do zamku najlepiej dojść od Janowic Wielkich – ze wsi to zaledwie trzy kwadranse spacerowym tempem. A dalej można kontynuować wędrówkę, wprost w kierunku skał Starościńskich, perły Rudaw Janowickich.
